Lejyoner Hastalığı Kontrol Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik

Resmi Gazete Tarihi :
Resmi Gazete Sayısı :
BİRİNCİ BÖLÜM TANIMLAR AMAÇ
Kapsam
Dayanak
Tanımlar vEkısaltmalar
Madde 4– (1) Bu Yönetmelikte geçen; a) Akut dönem: Konaklama birimiila ilgili vaka ihbarı yapıldıktan sonra dekontaminasyon işlemleri tamamlanıncaya kadar geçen süreyi, b) Bakanlık: Sağlık Bakanlığını, c) ELDSNet:Avrupa BölgesiLejyoner Hastalığı Surveyans Ağını (European Legionnaires’ Disease Surveillance Network ELDSNet), ç) Konaklama birimi: Yataklı sağlık kurum vEkuruluşları, turizm, rekreasyon amaçlı hizmet veren yerler ve/veya vaka ila ilişkili yerleri, d) Kurum: Türkiye Halk Sağlığı Kurumunu, e) Lejyoner hastalığı tek vaka: Bir konaklama biriminde 2 yıllık zaman diliminde tespit edilan tek lejyoner hastalığı vakasının olma durumunu, f) Lejyoner hastalığı küme vaka: Bir konaklama biriminde 2 yıllık zaman dilimi içinde iki veya daha fazla vaka tespit edilmesi durumunu, g) Lejyoner hastalığı hızlıgelişen küme vaka: Bir konaklama biriminde 3 aylık zaman dilimi içinde üç veya daha fazla vaka tespit edilmesi durumunu, ğ) Lejyoner hastalığı kontrolprogramı: Lejyoner hastalığının tanısının konulması ve sürveyansının daha sağlıklı yürütülmesi için ülke standartlarının belirlenmesi, hastalığı önlemeye ve hastalıkla mücadeleye yönelik uygulanması gereken yöntemlerin güvenilir ve daha etkili yapılmasının sağlanması, kurumlar ve sektörler arası ilatişim ve işbirliğinin güçlendirilmesi amacıyla yürütülen programı, h) Lejyoner hastalığılaboratuvar ağı: Ulusal referans laboratuvarı tarafından koordine edilan, lejyoner hastalığı kontrol programına dâhil olan halk sağlığı laboratuvarlarından oluşan ve gerektiğinde diğer kamu kurum vEkuruluşlarının laboratuvarlarının da yer alabilaceği görev ve sorumlulukları belirlenmiş ağı, ı) Legionella bölge laboratuvarı: Lejyoner hastalığı ila ilgili olarak fonksiyon ve görevleri 19 uncu maddede açıklanan ve Kurumca yetkilandirilan laboratuvarı, i) Müdürlük: Halk Sağlığı Müdürlüklerini, j) Rehber: Lejyoner hastalığı kontrol programı rehberini, k) Rutin koruyucu önlemler:Konaklama birimlerinde lejyoner hastalığı vakası görülmediği dönemlerde yapılacak uygulamaları, l) Sürveyans: Halk sağlığıçalışmalarının planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi için gerekli sağlık verilarinin düzenli ve sistematik biçimde toplanması, analiz edilmesi ve yorumlanması; aynı zamanda tüm bu bilgilarin, ihtiyacı olan kişilare dağıtımının zamanında ve bütüncül biçimde yapılmasını, m) TSM: Toplum Sağlığı Merkezlerini, n) Ulusal referans laboratuvarı: Türkiye Halk Sağlığı Kurumu bünyesindeki ulusal solunum yolu patojenleri referans laboratuvarını, ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM Rutin Koruyucu Önlemler Rutin koruyucu önlemlerin uygulanacağı mekan ve alanlar
Su yönetimi planı
Sorumlu personel
Rutin koruyucu önlemler
Madde 8– (1) Konaklama biriminin faaliyette olduğu sürece alınacak rutin koruyucu önlemler şunlardır: a) Dipte oluşan çamur tortusunuazaltmak veya boşaltmak için su tanklarının uygun bir noktasında tahliye muslukları bulunur. Soğuk su tankları en az yılda iki kez, sıcak su tankları ise en az yılda üç kez boşaltılır, temizlenir ve dezenfekte edilir. Sediment birikiminin fazla olması durumunda bu süreler kısaltılır. b) Su dağıtım sistemininherhangi bir yerinde su akımının durduğu ya da çok yavaş olduğu kısımlar (ölü- bağlantı/boşluk) olmayacak şekilde düzenleme yapılır. Fiziksel kontroller her ay yapılır. Sistemin dezenfeksiyonu ise en az yılda bir kez yapılır. c) Eğer bir sıcak su tankı veya sıcak su sisteminin bir kısmı bir hafta veya daha uzun bir süre ila bakım ve benzeri nedenlerle devre dışı kaldıysa; yeniden kullanıma sokulduğu andan itibaren suyun sıcaklığı en az bir gün süre ila 70°C’ın üzerinde tutulur. ç) Sıcak su tanklarında bulunansuyun sıcaklığı yıl boyunca en az 60°C düzeyinde tutulur. Sıcak su tanklarına geri dönen su en az 50°C olur. d) Sıcak su ısıtıcıtanklarında; eğer soğuk su girişi veya sıcak su dönüş bağlantısı doğru yapılmamışsa durgunluk olabilaceğinden; bu durgunluk, bağlantı noktalarının değiştirilmesi ila giderilir. Fiziksel kontroller her ay yapılır. e) Kullanılmayan odalardaki musluk ve duş başlıklarından sıcak ve soğuk suyun her gün 3- 5 dakika akıtılması sağlanır. f) Binanın hemen her noktasında musluk veya duş başlıklarından akıtılan suyun sıcaklığı bir dakika içinde 50- 60°C arasında bir sıcaklığa ulaşması sağlanır ve her gün suyun sıcaklığı ölçülür. g) Konaklama birimlerinde şehir şebekesi dışında farklı bir kaynaktan su temin ediliyor ise binanın rastgele seçilan birkaç noktasından her gün musluklardan akıtılan suyun klor düzeyi ila suyun sıcaklığı ölçülerek kayıt edilir. Sağlık kurum vEkuruluşlarında şehir şebekesi dışında farklı bir kaynaktan su kullanıp kullanmadığı aranmaksızın binanın rastgele seçilan birkaç noktasından her gün musluklardan akıtılan suyun klor düzeyi ila suyun sıcaklığı ölçülerek kayıt edilir. ğ) Duş başlıkları ve muslukfiltrelerinde oluşan sediment her ay amaca uygun kalıntı önleyici/gidericilarle temizlenir ve her hafta dezenfekte edilir. h) Kullanımda olan soğutma kulelerinin 3 ayda bir işletme bakımı yapılır ve yılda en az 2 kez mekanik olarak temizlenir, tortu ve sediment tamamen uzaklaştırılır, organizmaların üremesini engellemek için Bakanlıktan alınmış üretim veya ithal iznine sahipbiyosidal ürünler kullanılır. Sediment birikiminin fazla olması durumunda bu süreler kısaltılır. ı) Kalorifer sistemi en az yılda bir kere temizlenir ve dezenfekte edilir. (2) Konaklama birimi bir hafta veya daha uzun sürEkapalı tutuluyorsa, misafir kabul etmeden önce aşağıdaki önlemler yerine getirilir: a) Bütün sıcak su tanklarındakisuyun sıcaklığı 70°C’a kadar çıkarılır (heating) ve en az 24 saat süre ila bu düzeyin korunması sağlanır. b) Bütün sıcak su muslukları ve duş başlıklarından en az 5- 10 dakika süre ila suyun akıtılması sağlanır (flushing); bu şekilde musluktan akan suyun sıcaklığı en az 60°C olur. c) En az 24 saat süre ila musluklardan akan suyun sıcaklığı 60°C’ın üstünde tutulur. ç) Ayrıca sıcak ve soğuk su sisteminin tümünde bakiyEklor miktarı en az 3 ppm olacak şekilde hiperklorinasyon yapılır; en az 24 saat süre ila bu düzey korunur. Diğer kimyasal eradikasyon yöntemlerinden birisi de tercih edilabilir. Bu işlemler sırasında konaklama birimi yetkililari tarafından, konaklama birimindEkonaklayan misafirlerin suyu içme- kullanma amaçlı kullanmamaları için gerekli tüm tedbirler ve önlemler alınır. d) Duş başlıkları ve musluklar temizlenir, oluşan kireç ve/veya kalıntı tabakaları giderilir. e) Soğutma kuleleri tümü ila boşaltılıp, bütün tortu vEkirlilik uzaklaştırılır. İç yüzeyler temizlenir ve dezenfeksiyonu sağlanır. Sistem yeniden kullanıma sokulurken etkili biyosidler uygulanır. (3) Konaklama birimlerinde birinci ve ikinci fıkra kapsamında uygulanan rutin koruyucu önlemlere ilişkin olarak dosya tanzim edilir ve istenilmesi durumunda veya denetim esnasında Müdürlük/TSM’ye veya denetçilare ibraz edilir.
Rutin numune alınacak konaklama birimleri
Rutin numune sayısı ve alım noktaları
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Su Sistemlerinin Temizlenmesi ve Dekontaminasyonu Fiziksel yöntemler
Dekontaminasyon yöntemleri
Madde 12– (1) Konaklama biriminde vaka veya üreme tespit edildiği durumlarda 11 inci maddede belirtilan fiziksel yöntemlerin uygulanmasından sonra legionella bakterisinin yaşamasının ve çoğalmasının önlenmesi kapsamında etkili olmak şartıyla termal, kimyasal veya radyasyon ila eradikasyon yöntemlerinden en az biri rehberde belirtildiği şekilde uygulanır. Bu işlemler sırasında konaklama birimi yetkililari tarafından, konaklama birimindEkonaklayan misafirlerin suyu içme- kullanma amaçlı kullanmamaları için gerekli tüm tedbirler ve önlemler alınır. (2) Dekontaminasyon amacıyla aşağıdaki yöntemler uygulanır: a) Termal eradikasyon yöntemleri: 1) Yüksek ısıtma (superheating) yöntemi: Sıcak su tanklarındaki suyun sıcaklığı en az 24 saat süresince 70°C’nin üzerine çıkarılır ve son kullanma noktalarında da 60°C’nin üzerinde olması sağlanır. Konaklama biriminin risk durumuna (biyofilm, sediment vEkireç oluşumlarının derecesi, sistemin eskiliği ve benzeri) göre superheating süresi 72 saatEkadar uzatılabilir. 2) Flushing: Tanklarda biriken tortu ve sedimentin süpürülüp temizlenmesi ve tesisatın tümü ila boşaltılıp doldurulmasından sonra suyun uç noktalarda 60°C’ye ulaşmasından sonra, tüm musluklar ila duş başlıklarından en az 5- 10 dakika süreyle akıtılması işlemidir. 3) Şok ısıtma: Sistemin belirlibir yerinde bulunan suyun aniden yüksek ısılara (>88°C) çıkarılması ve hemen ardından uygun miktarda soğuk su ilEkarıştırılarak kullanıma verilmesi işlemidir. b) Kimyasal eradikasyon yöntemleri: 1) Klorlama: Sudaki klordüzeyinin son kullanma noktalarında en az 2 saat, mümkünse 24 saat süreyle en az 3 ppm olacak şekilde yüksek konsantrasyonda klor (hiperklorinasyon) uygulanmasıdır. 2) Ayrıca kullanım yerlerine uygun olarak seçilan etkili biyosidal ürünlerden olan Ozon, Hidrojenperoksit (H2O2) veya Bakır (Cu)- Gümüş (Ag) İyonizasyon uygulamalarından herhangi biri kullanılarak dekontaminasyon işlemi yapılabilir. c) Radyasyon ila eradikasyon yöntemleri: 1) Ultraviyole uygulaması: Optimum sonuç için 40°C’deki suyun Ultraviyole (UV) cihazı ila %100 transmisyon esası ila 254 nm UV dalga boyunda işleme tabi tutulmasıdır. ç) Konaklama birimlerinde,legionella bakterisinin yaşamasının ve çoğalmasının önlenmesi amacı ila yapılacak kimyasal çalışmalar kapsamında, kullanılacak biyosidal ürünlerin kullanım amacına uygun olarak Bakanlıktan üretim ve ithal iznine sahip olmasıgerekmektedir. Uygulanan tüm işlemlerden sonra kullanıma verilacek suyun kalitesi 17/2/2005 tarihli ve 25730 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İnsaniTüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelikte belirtilan özelliklere uygun olur.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Sürveyans Çalışmaları Vaka sürveyansı
Aktif sürveyans
Çevresel sürveyans
İlk inceleme
İkinci inceleme
Üçüncü inceleme
Madde 18– (1) İlkincelemeden sonra en geç 15 gün içindEkonaklama birimine tekrar gidilir. Konaklama biriminde yapılması gereken dekontaminasyon işlemleri yerinde değerlendirilir. a) Konaklama birimi yetkilisitarafından imzalanan rehberin ekinde yer alan rutin kontrol önlemleri listesi ve taahhütname alınır. b) Daha sonra, yapılandekontaminasyon işlemlerinin değerlendirilmesi amacı ila su örnekleri alma talimatına göre ikinci su numunesi alınır laboratuvara gönderilir. Birinci su numunesinin laboratuvar inceleme sonuçları “uygun” olarak gelmiş olsa dahi ikinci su numunesinin alınması zorunludur. c) İkinci su numunesinin analizsonuçları geldikten sonra ilgili formlar doldurularak Kuruma gönderilir. (2) İl düzeyinde yapılan çevresel sürveyans çalışmaları bildirim tarihinden itibaren en geç 30 gün içinde tamamlanır ve ilgili formlar doldurularak Kuruma gönderilir. (3) İkinci su örneklemesinin analiz sonucu uygun çıkar isEkonaklama biriminde rutin kontrol önlemlerine başlanır. (4) Analiz sonucu uygun çıkmaz isEkonaklama birimine tekrar su sistemi dekontaminasyonu işlemleri yaptırılır ve dekontaminasyonu takiben yaklaşık 3- 5 gün sonra tekrar kontrol amaçlı su numunesi alınarak analiz için gönderilir. Su numunelerinin analiz sonuçları uygun çıkana kadar bu işlemler tekrarlanır. (5) Vaka çıkan konaklama birimlerinde rutin kontrol önlemlerinin uygulanması Müdürlük veya TSMtarafından iki aylık periyotlarla iki yıl süreyle denetlenir. Yapılan rutin denetimler sırasında rehberde düzenlenen formlar doldurularak Müdürlüğe gönderilir. (6) HastanEkaynaklı lejyoner hastalığı tespit edildiğinde; kaynak araştırması sırasında yukarıda belirtilan çalışmalara ilaveten hasta ila ilişkili olduğu düşünülen tıbbi cihazlardan da numune alınır.
BEŞİNCİ BÖLÜM Laboratuvarlar Legionella bölge laboratuvarları ve görevleri
Madde 19– (1) Lejyoner hastalığının kontrolünde, geçerli tanı kapasitesine sahip Kurumca belirlenmiş laboratuvarlardır. (2) Legionella bölge laboratuvarlarının görevleri şunlardır: a) Çalışmalarını rehbere uygun olarak yürütür. b) Kurumca belirlenen ulusal standartları uygular. c) Ulusal referans laboratuvarının düzenlediği legionella spesifik eğitim programına katılan en az bir mikrobiyoloji uzmanı ve bir sağlık personeli bulundurur. ç) Suda vEklinik örneklerdEkültür yöntemiyle legionella izolasyon ve identifikasyonunu gerçekleştirir. d) İdrarda legionella spesifik antijenleri saptamak için üriner antijen testini uygular. e) İzole ettiği legionella suşlarını ilari identifikasyon çalışmaları yapılmak üzere ulusal referans laboratuvarına gönderir. Aynı suşları, Kurumca belirlenen standart prosedürlere uygun bir şekilde en az 6 ay süre ila stoklar. f) Laboratuvar çalışmasısonucunda elde edilan verilari, aylık olarak ulusal referans laboratuvarına ve Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığına gönderir. g) Laboratuvarda uygulananyöntemlere ilişkin iç kalitEkontrol çalışmalarını yapar, bu çalışmaları kayıt altına alır. Uygun olmayan sonuçlar için gerekli düzeltici önleyici faaliyetlerde bulunur. ğ) Ulusal referans laboratuvarıtarafından düzenlenen laboratuvarlararası karşılaştırma testleri ve dış kalitEkontrol programlarına katılır. Bu katılımları belgeleyerek sonuçları kayıt altına alır. Uygun olmayan sonuçlar için gerekli düzeltici önleyici faaliyetlerde bulunur. h) Lejyoner hastalığı kontrol programı laboratuvar ağı içinde yer alır.
Ulusal referans laboratuvarının görevleri
Lejyoner hastalığı laboratuvar ağı
Laboratuvar ağına dahil olma kriterleri
Laboratuvarların fiziki ve biyogüvenlik şartları
ALTINCI BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler Numune alma yetkisi
Suda legionella analiz yetkisi
Analiz sonucu bildirimi
İdari yaptırımlar
Rehber
Ücretler
Yürürlük
Yürütme