Milli Müdafaa Mükelefiyeti Nizamnamesi

Resmi Gazete Tarihi :
Resmi Gazete Sayısı :
Kabul Tarihi :
BÖLÜM HÜKÜMLER
BÖLÜM Mükellefiyet tatbikını istemeğe salahiyetli makamlar ve vazifeleri
BÖLÜM Mükellefiyet tatbik eden komisyonlar ve bunların ihzari ve icrai vazifeleri
A Hazarda ihzarı ve ihsai vazifeler
B Canlı cansız kara nakil vasıtalarında ihzari ve ihsai vazifeler
Hayvanlar
Her nevi at ve öküz arabaları ve kızaklar
Motörlü vasıtalarda
C Nakil vasıtalarına ve teferruatına kıymet takdiri
Madde 53– M. M. Mükellefiyeti yolu ile alınacak 10 yaşından aşağı muhtelifcins hizmet hayvanlarının bedeli: evsafına, ırklarına, hizmetlerine, teşekkülat, kudret ve beden ölçülerine ve rayici beldeye nazaran bir evvelki senenin mubayaasının vasati fiyatları ve ileriki senenin rayicine göre beş yaşındaki hayvanın kıymeti esas tutularak on yaşından aşağı olan hayvanların fiyatı tayin ve yeni sene bütçesine dercedilir. On yaşında ve daha yukarı yaştaki hayvanlara gelince: 1 – Aynı ebad dahilinde olup yaşları 10, 11 ve 12 olanlar için bütçeye konulan fiyattan % 25 nispetinde; yaşları 13 ve daha yukarı olanlar için bütçedeki fiyatlardan % 60 a kadar tenzilat yapılır. 2 – (Değişik: 24/12/1942 – 2/19214 K.) Komisyona getirilen muhtelif cins hizmet hayvanlarından faaliyet, seyir ve hareketi cüzi şekilde bozacak amudiyet bozukluğu, topallığı mucip olmıyan sert kemik şişleri (Süro, form, eparven) ve yumuşak şişler (Molet, Vasigom) ve nişane terk etmiş dağlar gibi muayyebat gösterenler için komisyonca takdir olunacak bir miktar para indirilebileceği gibi; Ziraat Vekaletince damızlığa ayrılmayıp satılmasına müsaade edilmiş safkan Arap, safkan İngiliz ve safkan Angloarap hayvanları ve yarışlarda muvaffak olmuş veharalardan satılmış veya dışarıdan getirilmiş safkan veya yarımkan fevkalade vasıfları haiz hayvanlar da % 25 den fazla olmamak şartıyla komisyon tarafından daha yüksek fiyatla alınabilir. Komisyonca takdir edilen kıymet % 25 den ziyade ise bu gibi hayvanlar ancak Milli Müdafaa Vekaletinin tasvibi ile alınabilir. 3 – Mübrem teçhizatlariyle beraber alınan vasıtaların kıymetine bu teçhizatın fiyatları ilave edilir. 388 Ordu ihtiyacı için Milli Müdafaa Mükellefiyeti yoluyla alınacak hayvanların asgari beden ölçüleri Hayvanın hizmeti Nev’i Beden yüksekliği Göğüs çevresi Süvari saf bineği Beygir 1,43 en aşağı 1,60 en aşağı Topçu bineği ” 1,40 ” ” 1,57 ” ” Sair binekler ” 1,38 ” ” 1,53 ” ” Sahra top (Çengel ve şıvgar) ” 1,50 ” ” 1,70 ” ” Sahra top (Dip) ” 1,55 ” ” 1,75 (Ağırlığı en aşağı 500 kilo) Dağ top Katır 1,43:1,50 ” ” 1,63 en aşağı Süvari Mt.
Beygir Nakliye koşumu Nakliye koşumu Katır Makineli tüfek ko şumu Beygir Makineli tüfek ko şumu Katır Mekkari Beygir Katır
Madde 54– Mükellefiyet yoluyla ordunun istediği şartları haiz, alınacak motorlu0 vasıtaların kıymetleri, teferruat ve yedek bedelleri hariç olmak üzere yeni olarak alındıklarına göre bütçede gösterilen fiyat esas tutularak ve bu tarihten itibaren geçen müddet ve mükellefiyet yoluyla alındığı tarihteki yenilik ve kullanılma bakımından vasıfları ve durumları tesbit edilerek aşağıdaki tarzda kıymet takdir olunur: I – Yapılışları tarihinden itibaren iki sene geçmeyenlerin kıymeti bütçeye konulan esas kıymetinden % 5 den % 25 e kadar; II – Yapılışları tarihinden itibaren 2, 3, 4 sene geçmiş olanların kıymeti, bütçedeki esas kıymetinden % 25 den % 60 a kadar; III – Yapılışları tarihinden itibaren beş sene ve daha fazla geçmiş olanların kıymeti, bütçedeki esas kıymetinden % 60 dan % 80 e kadar tenzilat yapılmak suretiyle tayin olunur. Motorlu vasıtalardan kullanıldıkları müddete nazaran normalden fazla yıpranmış ve iyi bakılmamış olduğu mütehassıs heyetçe tesbit edilenler için durumuna göre bir sonraki dereceye ait nispetler dahilinde kıymet takdir olunur. Bu vasıtalar: a) Bir yedek tekerlek (Lastikli) b) Bir lastik pompası (Havalı lastikler için) c) Bir gres pompasıç) Bir İngiliz anahtarı d) Bir buji anahtarı e) Bir jant somun anahtarı f) Bir lastik levyesi (Havalı lastikler için) g) Dört tane tek ve çift ağızlı anahtar ğ) Bir miçiko veya kriko Gibi mevcut teferruat ve diğer yedekleriyle birlikte alınır. Bunların komisyonca takdir edilen kıymetleri esas kıymete ilave olunur. 389 Tamiri kabil motörlü vasıtalar takdir edilen kıymetten tamir masrafları tenzil edilmek suretiyle orduya alınırlar. Tamiri gayri kabil olanlar alınmazlar. Teçhizatları, koşumları ve yedek parçaları eksik olarak veya matlup vasıfları haiz olmayarak getirilen nakil vasıtalarının bu noksanları M. M. mükelle- fiyeti komisyonları tarafından ikmal edilir. Komisyon bütçeye konulan kıymetten yüzde yirmi beşten fazla olmamak şartiyle daha yüksek fiyatla motörlü vasıta alabilir. Komisyonca takdir edilen kıymet yüzde yirmi beşten ziyade ise, Milli Müdafaa Vekaletinin muvafakati alınmak lazımdır.
Arabalarda
D Kara nakil vasıtalarına mükellefiyet tatbikı
BÖLÜM Tesellüm heyetlerinin kurulma tarzı ve mükellefiyet muameleleri örnekleri
Madde 72– Yukarıda yazılı evrak hakkında şu suretle muamele yapılır: a) Mükellefiyet emri; işbu Nizamnamenin 6 ncı maddesinde gösterilen salahiyetli askeri makamlar tarafından yazılır. Bunun cilt ve umumi numaraları, matbaada tab edilirken ve hususi numaraları mükellefiyet emri yazılırken askeri makam tarafından sıra ile konur. Mükellefiyet emirleri karne halinde dip koçanlı olarak tab ve tevzi olunur. Karneler mükellefiyet tatbikine salahiyetli olan makamlardan bu işe memur edilenlere verildiği takdirde cildin veya vazife-nin hitamında, artan dip koçanlar ve varaklar o mezuniyeti veren makama iade edilir. b) Tesellüm makbuzu; mükellefiyet emrini yazan askeri makamın tesellüm heyeti tarafından tanzim ve mükellefe ita edilir. Bir de kuponu vardır. c) Tazminat kararı; mükellefiyeti emreden askeri makamın havalesiyle o makamın satınalma komisyonu tarafından verilir. Bu karar mükellefiyet emri vermiş olan makamın tasdikiyle tekemmül eder. ç) Tahakkuk müzekkeresi; ciheti askeriyece tanzim edilerektahsisata mahsuben ita emrine rapt ile mal memurluğuna tevdi olunur. Tazminatın, Hükümetçe takarrür eden tediye esasına göre (Nakten veya bono olarak) tediyesi bu müzekke- rede gösterilir. Tahakkuk muameleleri Muhasebei Umumiye Kanununun hükümlerine tevfikan diğer masrafların tahakkuk muameleleri gibi yapılır. d) Tazminat kararının katiyet kesbeylediğine dair cetvel: Bu cetvel için mükellefin bir veya birden fazla olduğuna göre tanzim edilmek üzere iki türlü örnek tertip edilmiştir. Askeri makamın tazminat kararı mükellefe tebliğ edilerek katiyet kesbeyledikten sonra, tazminat tutarı tahakkuka esas olmak üzere askeri makama hitaben yazılır. e) Tekalif defteri; bu defteri mükellefiyet emrini alan mükellefiyet komisyonları numara ve tarih sırasıyla tanzim ve takip ederler. Mükellefiyet emrinin komisyonda tatbik safhaları bu defterin boş hanelerinde tarih sırasıyla kayd ve tesbit olunur. Evrak ve vesaikle müstenidatının doğru olarak kayıt olunmasından, ahız ve muhafaza edilmesinden, tahrip ve zıyaından Milli Müdafaa Mükellefiyeti Komisyonunun azasından olan seferberlik müdürü veya memuru, bunların bulunmadığı yerlerde komisyon reisleri mesuldur. Bu şahıslarda tebeddül vukuunda halefe devir ve teslim yapılır.
BÖLÜM Şahsi Mükellefiyet
Madde 82– Şahsi mükelleflere verilecek işlerde gözönünde tutulacak vasıflar ve esaslar aşağıda gösterilmiştir: a) Nakliyat işleri: Nakil vasıtalarında çalışacaklar kullanacağı nakil vasıtasını işletecek, sevk ve idare edecek kabiliyette olmalı, ruhi ve hareki arızası bulunmamalıdır. b) Yükleme, boşaltma, sırtta taşıma işleri: Kalp, akciğer, damar, nüha, amudufıkari, masfal ve kemik hastalıkları musabları, emofilikler, büyük dalaklılar, karaciğeri şiş olanlar, fıtıklılar, (Vücudun neresinde olursa olsun) adale dumuru, şerç düşüklüğü, geniş deri tekemmüşleri olanlar bu hizmetleri yapmaya elverişli değildirler. c) Muhabere işleri: Kulakla veya gözle kullanacağı vasıtaya göre kulağının işitmesi veya gözünün görmesi, haber getirip götüren postaların yürüyüş kabiliyeti, telefon merkezlerinde çalışanların söylemek kabiliyeti yerinde olmalıdır. Kekemeler bu işe alınamaz. ç) Fabrika, tezgah, imalathane makine işleri: Bu işlere ayrılacakların beş duygusu ve dikkati, melekesi, yapacağı işe kabiliyeti, bilgisi, sıhhati yerinde olmalıdır. Yiyecek, içecek maddeleri hazırlayan, nakil ve tevzi eden, gıda maddeleri ve konserve yapan fabrika ve imalathaneler merkez ve şubelerinde, fırınlarda çalışacakların bulaşıcı hastalık müsabı olmamaları şarttır. Göze görünür yerlerdeki kerih deri hastalıkları ve yanıkları olanlar da bu işlerde kullanılamaz. d) Sanat işleri: Sanatlarının icap ettirdiği meleke ve kabiliyeti haiz olmalıdır. e) Yol, arazi ve inşaat işleri: Açıkta yol ve arazi üzerine hava tesirlerine maruz kalarak çalışma tahammülünü haiz ve sıhhati yerinde olanlardan seçilir. f) Taş ve ateş ocakları, kömür ve maden ocakları, yer altında tünel ve hafriyat işleri: Buralarda çalışacakların gözlerinin görme, akciğerlerinin teşrihi ve fizyolojik kabiliyeti yerinde olması lazımdır. Kan ve deri hastalığı bulunmamalıdır. (Bunların sık sık mübadele ve münavebeye tabi tutulmaları lazımdır.) 395 g) Yazı işleri: Gözleri iyi görecek, muhakemesi, hafızası, sıhhat ve kabiliyeti yerinde olacaktır. ğ) Hasta bakıcılık işleri: Zeki, dikkatli, müşfik, kabiliyetli, beş duygusu yerinde, okur yazar, temizliği sever, soğuk kanlı, azası tam ve sağlam olacaktır. Sirayet halinde trahomlular bulundukları köy ve kasabanın hudutları dahilinde nezaret ve tedavi altında görebilecekleri işlere ayrılabilirler.
BÖLÜM İskan ve konaklama mükellefiyeti
Madde 91– Milli Müdafaa Mükellefiyeti Komisyonları her üç senede bir defa kolordu komutanları tarafından gönderilen modele tevfikan iskan ve konaklama için temin edebilecekleri binaları gösterir iki nüshalı bir cetvel tanzim ederler. Bu cetvellerde toplu bir halde iskana müsait bulunan meskenlerle köylerde ve müştemilatında perakende bir halde olan meskenler tefrik olunur ve bu cetvellere aşağıdaki izahat yazılır. I – Subaylar için ahali evlerinde temin olunabilecek olan odalar. II – Erbaşlarla erler için yatacak yer miktarı ve konacak mesken miktarı. III – Ahırlar, garajlar vesair barındırma mahalleri ve bunların alabilecekleri canlı cansız nakil vasıtaları miktarı. IV – Ahaliye, Devlete, belediyelere ait ev, müessese, ahır ve melce olabilecek sair mahallerde konaklayabilecek insan ve yerleştirilebilecek hayvan ve malzemenin miktarı; Şu kadar ki işbu mahallerden, sahipleriyle kullananların kendileri ve hayvan ve eşyaları ve iktisadi faaliyetleri için lüzumlu olan mahaller mahfuz tutulur. Kendi masraflariyle garnizonlarının veya memuriyetlerinin bulundukları mahallerde ikamet eden subaylarla askeri mensuplarının işgal ettikleri hususi evlerde memuriyet ve rütbeleri mukteziyatına göre 92 nci maddede yazılı işgal hakları olan miktar nispetinde sükna mükellefiyetinden istisna edilirlerse de bu miktarı tecavüz eden kısmında iskan ve konaklama mükellefiyetine tabi olurlar. Ancak bunların ailesi efradının ikametine lazım gelecek odalar müstesna tutulur.
BÖLÜM Demir yollarında deniz ve hava yollarında ve deniz ve hava vasıtalarında ve limanlarında mükellefiyet
Madde 104– Kanunun 44 üncü maddesine tevfikan deniz yollarına ve deniz nakil vasıtalarına mükellefiyet tatbikı için işletme müdüriyeti mümessillerine müracaat olunur. Eğer böyle bir mümessil yoksa ister sahilde olsun, ister açık denizde bulunsun doğruca geminin süvarisine, bulunmadığı takdirde, kaptanına müracaat edilir. Bu müracaat tahriri yapılır. M. M. Mükellefiyeti Kanununun 42 nci maddesinin 2 nci fıkrasında gösterilen nakil vasıtalarına vesair vasıtalara mükellefiyet konması halinde süvari ve kaptan gemide bulunan yolcuları ve el koyan tarafından lüzumsuz görülen hamuleyi gösterilen her hangi bir iskelede tahliye etmeğe mecburdur. Sefineye vazıyed edilir edilmez ne halde bulunduğu tesbit olunur. Gemide bulunan bütün levazımatve techizatın, yiyecek ve içeceğin ve kezalik mükellefiyet tatbik olunan hamulenin cinsi ve miktarı bir listeye yazılır. Geminin süvarisi veya kaptanı ile mükellefiyet koyan makam tarafından tayin edilen mümessiller bu bapta karşılıklı birer zabıt varakası tanzim ederler. İhtilaf halinde her iki taraf mülahazalarını bu zabıt varakalarına yazarlar. Bu vesikalar iki asıl nüshalı olarak tanzim kılınır. Biri sefinenin mümessilinde kalır ve diğer aslı daMilli Müdafaa Vekaletine gönderilir. Harb sefinesi haline kalbedilmek hali müstesna olmak üzere tüccar gemilerinin vesair deniz vasıtalarının kumanda heyeti ile tayfa ve mürettebatı şahsen mükellefiyete tabi tutulabilir. Bumadde de gösterilen tesbit muamelesini yapmayan veya bu hususta ihmal ve tekasül gösterenler hakkında kanuni takibat yapılır. Bu maddenin hükmü havayollarına ve hava nakil vasıtalarına da şamildir.
BÖLÜM Mahrukat madenlerine ait mükellefiyet
BÖLÜM Sınai Müesseselere ait mükellefiyet
BÖLÜM Gümrük ambarlarında ve antrepolarında silolarda umumi mağazalarda vesairede bulunan tüccar mallarına Milli Müdafaa mükellefiyeti tatbiki
BÖLÜM Müteferrik hükümler
Madde 123– İşbu Nizamname hükümlerini İcra Vekilleri Heyeti yürütür. 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 Milli Müdafaa Mükellefiyetinden devamlı geri kalmayı mucip hastalıklar ve malüliyetleri gösterir cetveldir 1 – Her iki gözde körlük veya her hangi bir sebeple bu dereceye yakın görme noksanı. 2 – İleri derecede akıl hastalıkları. 3 – Merkezi asap cümlesinin tedavisi muhtemel olmayan, nüküsle muttasıf, bedenin faaliyet ve hareketlerini güçleştiren sekellerle müterafik hastalıkları (Tabes, felci umumi, dimağ urları, münteşir levhavi tasallüp, sirengomiyeli, uyku hastalığı, felci mütemellil, polyomiyelit ve benzerleri). 4 – Muhiti sap cümlesinin tedavisi muhtemel olmıyan, nüküsle muttasıf, bedenin faaliyet ve hareketlerini güçleştiren sekellerle müterafik hastalıkları (Müzmin asap iltihapları, etraf felçleri, dumur ve şekil bozuklukları, miyo- patiler ve benzerleri). 5 – Müzmin sehaya iltihabı. 6 – Sar’a (Hakiki). 7 – Bedeni ve ruhi vazifeleri ehemmiyetli surette bozan (Nevrozlar, fobiler, pisikasteni, nevrasteni, isteri ve benzerleri). 8 – Tam sağırlık ve dilsizlik. 9 – Hançere ve şezenin müzmin, ağır ve tedavisi imkansız hastalıkları. 10 – Ağız, boğaz ve merinin tedavisi imkansız mühim hastalıkları. 11 – Cüzam. 12 – İşe mani olacak kadar büyük veya mühim nedbeler. 13 – Beden neşvünemasının ileri derecede geriliği veya ileri derecede zaafı. 14 – Beden vazifelerini esaslı surette bozan lenfa ukdeleri hastalıkları ve sekelleri. 15 – Lenf ve kan yapan cihazların şifası kabil olmayan hastalıkları ve ihtilatları. 16 – Beden hareketlerine ve vazife görmesine engel olan devamlı nikris, romatizma sekelleri. 17 – Beden vazifelerini ehemmiyetli surette bozan iç ifraz guddeleri hastalıkları (Diyabet, Bazdov, kreten ve benzerleri). 18 – Vücudun çalışma kabiliyetini ehemmiyetli derecede bozan veya bozabilecek olan muavazası bozulmuş kalb adelesi, şigafları ve damarlarının devamlıve müzmin hastalıkları. 19 – Vazife görmesine mani ehemmiyetli şiryan tazyiki yüksekliği veya düşüklüğü. 20 – Kalb anjini (Hunnakısadır.) 21 – Akciğer, kasaba ve pilevranın beden faaliyetini ehemmiyetli derecede bozan müzmin hastalıkları. 22 – Müzmin, devamlı tedavisi imkansız kasabi asma. 23 – Hazım cihazının ve diğer karın ahşasının beden vazifelerini ehemmiyetli derecede bozan ve tedavisi kabil olmayan hastalıkları (Mide tümörleri, müzminkarhalar, karaciğer istihaleleri ve tümörleri, sirozlar, çok büyük dalaklar, ileri derecede ahşa düşüklüğü, büyük prostat, ihlil darlığı ve benzerleri). 24 – Kifayetsizlik gösteren müzmin böbrek hastalıkları. 25 – Beden hareketi vazifelerini bozan etraf kısalığı veya kısmi yokluğu (Betir, tesmim). 412 26 – Beden hareket ve faaliyetini bozan müzmin kemik, mafsal, adale ve veter hastalıkları. 27 – Beden hareket ve faaliyetlerini çok ehemmiyetli derecede bozanveya pek fazla şekil bozukluğu gösteren bel kemiği eğrilikleri ve hastalıkları. 28 – Beden hareketlerine zorluk veren basur memeleri, serç düşüklüğü. 29 – Büyük fıtıklar (Hangi nahiyede olursa olsun). 30 – İleri derecede varis, varikosel, idrosel. 31 – Her hangi bir iş yapmaya mani olacak derecede elin şekil bozukluğu veya kemiklerinin eksikliği. 32 – Yürüyüşe mani olan ayağın şekil bozukluğu veya kemiklerin eksikliği. Tenbih : Gerek mükellefiyetten devamlı geri kalmayı mucip hastalıklar ve malüliyetlerin tayininde ve gerek arızalı sağlam ve sakatlara hizmet tayininde zorluğa uğranan vakalarda, ordu mensuplarına ait Bedeni Kabiliyet Talimatnamesi örnek tutularak muamele yapılır. 413 22/6/1940 TARİH VE 2/13765 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARI İLE YÜRÜRLÜĞE KONULAN TÜZÜĞE EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN TÜZÜKLERİN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHLERİNİ GÖSTEREN ÇİZELGE Ek ve Değişiklik Getiren Yönetmeliği Yürürlüğe Koyan Kararnamenin Tarihi Numarası Farklı Tarihte Yürürlüğe Giren Maddeler Yürürlüğe Giriş Tarihi 24/12/1942 9/4/1945 22/6/2002 2/19214 3/2397 2002/4222 — — — 6/1/1942 21/4/1945 16/6/2002